SAYI 09 / OFİS YAŞAMI / AV. HAVVA BALABAN, AV. BURAK ETE & AV . GİZEM YAŞAROĞLU
Covid -19 pandemisinin hayatımıza girişinin üzerinden bir yılı aşkın bir süre geçti. Bir yandan post-apokaliptik bir sürecin eşiğinde olduğumuzu düşünerek zihnimizde çeşitli kıyamet senaryoları geçirirken diğer yandan doğamızın bir gereği olarak adaptasyon sürecine girdik. Bu süreç sanat, eğlence ve tüketim kültüründe kalıcı etkiler bırakırken, çalışma hayatı da bundan nasibini aldı. Görüntülü iletişim yöntemleri ile birlikte milyonlarca insan bir süreliğine uzaktan çalışmak zorunda kaldı. Çalışma hayatının aktörleri olan şirketler ve çalışanlar ise daha önce yanıtlamak durumunda kalmadıkları bir soruyla karşı karşıya kaldılar. Nereye kadar?
Tüm bu sorularla birlikte uzaktan çalışmanın verimliliği tartışılırken, teknoloji titanlarının bir kısmı bu yöntemin verimli olduğuna ikna olmuş olacak ki bu şirketler tarafından uzaktan çalışmanın kalıcı hale getirilmesi bir trend haline geldi.
Biz de, global şirketlerin “yeni normal” diye adlandırılan uzaktan çalışma sistemine nasıl geçtiklerine kısaca göz atalım istedik.
KOÇ HOLDİNG
Koç Holding mevcut dijital altyapısı sayesinde uzaktan çalışma modeline kolayca uyum sağladı. Pandemi sürecinde çağrı merkezi çalışanları evden hizmet verdi. Uzaktan çalışma modelinin, yolda geçen zamanın ortadan kalkmasını sağlamasının yanı sıra ofis alanı ve personel servisi kapasitesi gibi ihtiyaçları da büyük ölçüde azalttı.
ABD menşeili danışmanlık şirketi olan McKinsey’in açıkladığı rapora göre dünya dijitalleşmede yalnızca 8 hafta gibi süre içerisinde tam 5 yıllık bir mesafe katetti. Hiç şüphesiz Koç Holding bu süreyi hızla kateden aktörlerden birisi. Pandemi öncesi kısmen uzaktan çalışma modelini uygulayan Koç Holding bu trendden verim almış olmalı ki pandemi süreci sonrası da 35.000 çalışanının uzaktan çalışacağını duyurdu. Çalışanlar ile işyeri arasındaki mesafenin korunmasının beraberinde birçok konuda mesafeler de minimuma indi. Öyle ki, Koç Holding CEO’su Levent Çakıroğlu bu süreçte dünyanın farklı ülkelerindeki profesyonellerle çalışma imkanı elde ettiklerini ifade etti.
MICROSOFT
2021 yılının Ocak ayına değin çalışanlarına uzaktan çalışma imkanı tanıyan Microsoft, akabinde karma bir çalışma modeli geliştirdi. Buna göre Microsoft, kalıcı olarak uzaktan çalışmayı tercih eden çalışanlarına, ofisteki kişisel çalışma alanlarından feragat etmeleri koşuluyla bu çalışma modeline geçme imkanı tanıyor. Hem uzaktan hem de ofiste çalışmayı tercih edecek olan çalışanlar; haftalık mesai saatinin yarısından daha azına tekabül edecek olan çalışma süresinde uzaktan çalışabilecek. Bunun yanı sıra Microsoft, her iki tercihte de çalışanlarının ortak çalışma alanını kullanma haklarını muhafaza edeceğini duyurdu.
Bir diğer teknoloji devi Google, çalışanlarının 2021 yılının Eylül ayına kadar evden çalışacağını kamuoyuna duyurdu. Google CEO’su Sundar Pichai çalışanlarına attığı e-mail ile; bu sürenin bitiminden itibaren haftanın iki günü evden çalışabilme hakkı tanıdıklarını ifade etti. Uzaktan çalışma ile birlikte çalışanlarının bir takım ekipman ve ofis masraflarının olacağını öngören Google bu sebeple her bir çalışanına 1000 ABD Doları para verilmesini kararlaştırdı.
PEPSICO
Dünyanın en büyük içecek şirketlerinden biri olan PepsiCo’nun çalışanları, pandemi sürecinde aralarındaki iletişimi Zoom uygulaması üzerinden gerçekleştirdi. Yine bu süreçte çalışmalarını evden gerçekleştirebilecek çalışanlar uzaktan çalışmalarını sürdürdü. ‘Sen Neredeysen PepsiCo Orada’ sloganıyla tıpkı Microsoft gibi hibrit bir çalışma modeli geliştiren PepsiCo bu yeni çalışma modelini ilk olarak Türkiye’de uygulayacağını duyurdu. PepsiCo Türkiye Genel Müdür Ece Aksel, uzaktan çalışma sayesinde on binlerce saat, 13.600 KW elektrik ve 3.600 m3 sudan tasarruf ettiklerini ifade ederken yeni hibrit çalışma modelini tanımlarken de verimliliği ve çalışan mutluluğunu önemsediklerini belirtti.
VODAFONE
Vodafone, pandemi öncesi de kısmen hibrit çalışma modelini uygulayan şirketlerden birisiydi. Zira bu süreçten yıllar önce de çalışanlarına haftanın bir günü evden çalışma imkanı sunuyordu. Dijital altyapısının kendisine kazandırdığı avantaj ile Vodafone, “Herkese her yerden iş” mottosuyla geliştirdiği yeni çalışma modeliyle pandemi sürecinde çağrı merkezindeki hizmet hacmini geliştirdi. Bu süreçte 1.100 yeni çağrı merkezi çalışanı istihdam ettiğini duyurdu. “Yeni nesil çalışma sistemi”ne dahil olmak isteyenlere vermiş olduğu 25 günlük eğitimin neticesinde kişiler, Vodafone Müşteri Hizmetleri’ne hizmet vermeye hazır hale geliyor.
Facebook, çalışanlarının 2021 yılının Temmuz ayına kadar evden çalışabileceğini duyurdu. Tıpkı bir diğer Silikon Vadisi merkezli Google gibi Facebook da çalışanlarına evden çalışma ihtiyaçları için aylık 1000 ABD Doları kadar destekte bulunuyor.
TURKCELL
Turkcell de çalışanlarına bir diğer telekomünikasyon devi olan Vodafone gibi 3 yıldır haftanın bir günü mobil çalışma imkanı tanıyor. Bu sebeple Turkcell pandemi sürecinde dijital dönüşüme hızla adapte olan şirketlerden birisi. Yine bu süreçte müşteri hizmetleri çalışanlarına gerekli teknik donanımı sağlayarak evlerinden hizmet vermelerini sağlayan Turkcell, uzaktan çalışma yapan şirket ve kişilere de çözüm önerileri getirmiştir.
DELOITTE ARAŞTIRMASI
140’a yakın ülkede danışmanlık hizmeti veren bağımsız denetim şirketi Deloitte, Türkiye’de ortaya çıkan ilk COVID-19 vakasının ardından çok geçmeden bir araştırma yayınladı. 2 bin üst düzey yöneticinin katıldığı araştırmanın ortaya koyduğu rapor, pandemi sonrası da uzaktan çalışmanın devam edeceğini açıkça gösteriyor. Raporda araştırma katılımcılarının %22’sinin pandemi öncesi de uzaktan çalışma modelini uyguladığı ve %42’sinin ise pandemi sonrası uzaktan çalışma için gerekli altyapıya sahip olduğu da yer alıyor. Özellikle şirketlerin hukuk departmanlarının %75’inin evden çalışıyor ve %25’inin ise kısmen evden çalıştığı verisi ise dikkat çeken detaylar arasında yer alıyor.
Bu yeni çalışma modelinin mutlaka avantajları ve dezavantajları olacaktır, ancak böyle bir dönemde teknolojinin nimetlerinden yararlanıp çalışmaya nerede olursak olalım devam ediyor olmak, bizleri biraz olsun monotonluktan kurtardı gibi geliyor.
Tabii, bu sistemin uzun vadede sonuçları ne olacak hep birlikte göreceğiz. Biz hukukçular olarak aklımıza ilk gelen; bununla birlikte ortaya çıkabilecek hukuki sorunlar, çözüm yolları ve sonuçlarının nasıl olacağı… Özellikle; iş kazaları, iş sağlığı ve güvenliği, kişisel verilerin korunması konularında kafamızda bir çok soru işareti oluşuyor.
İşverenler bunların alt yapısını ve hukuki sonuçlarını sağlam oluşturmalıdır diye düşünüyoruz. Hem çalışanın hem de işverenin çıkarlarını koruyacak şekilde bir alt yapı oluşturulması ileride çıkacak sorunları minimuma indirecektir. Bunun yanı sıra, çalışanlara verilen yan haklar da yeni çalışma ortamı ve masrafları göz önünde bulundurularak tekrar değerlendirilmelidir.
Her ne kadar uzaktan çalışmaya ilişkin regülasyonlar yapılıyor olsa da bu sistemin hukuki tarafta oturması biraz alacak gibi duruyor. Yeni düzenlemeleri ve çıkan ihtilaflarda verilecek kararları bekleyip göreceğiz.
Sağlıklı günler dileriz.
